یئیجه رضا بیگلو
ایچینده‌کیلر
یئیجه- رضابه‌یلی Yeycə-Rzabəyli (ینگجه رضابیکلو)
اردبیل - مرکزی بخش - سرداوا دهیستانی - دهیستانین مرکزی: خوشکه‌ری
توپونیمیک خصوصیتلر
| سیستئم | تیپ | نؤع | ایضاحات | اهالینین دیلی |
|---|---|---|---|---|
| ماکروسیستئم | اویکونیم | کند | ساده، ائللیپتیک، جوغرافی نومئنسیز | آذربایجان دیلی |
دئموقرافیا
- تصرفات: اکینچیلیک، مالدارلیق، فهله‌لیک و نقلیات.
- محصوللار: بوغدا، یونجا، آرپا، پاخلالی بیتکیلر.
- بیتکی اؤرتویو: بابانک، یارپیز، گول‌ختمی، گیجی‌تیکانی
- چؤل حیوانلاری: جاناوار، تولکو، دووشان، ککلیک
- داغلار: بؤیوک تپه، کیچیک تپه، چینقیل، نورمت تپه‌سی
- آبیده: شیخ عزیز اوجاقی، گه‌دیک بؤلگه‌سی
- چایلار: قورو چائی، سرداوا چائی، ایمیش چائی
اردبیلین 18 کیلومئتر غربینده یئرله‌شیر. رزم‌آرایا85 اساسا 1330-جو ایله کیمی بورادا 418 نفر یاشاییرمیش.
کندین یوللاری: دؤنه‌جک یول، اردبیل یولو، کوللار یولو، تزه‌کند یولو، میجندی یولو، قوناق‌قیران یولو، قفه، آبداللی یولو، شیل یولو، شه‌ره‌بیل یولو (şərəbil)
بولاقلار: داشبولاغی، چیمن بولاغی، دارغاشین/یوخاری بولاق، آشاغابولاق، گرمیچان بولاغی
کؤوشنلر: بورؤو اوستو (büröv üstü)، کؤتورمه (kötürmə)86 ، قالابورنو (qalaburnu)، کؤمورری(kömürri)، اه‌یری دره(əyri dərə)، جین دره‌سی، آغیل ایچی، قالا دالی، گیرده قالا، چای قیراغی، کورد یوردو87، دره قیراغی، کؤتورمه دالی، گونئی، قوزئی، ایلانلی بولاق، قالا آلتی، شوراکت، گونئی چوخورو، پئشته اوستی، قیزیل قایا، دیم-دئم (dim-dem?)، گرمیچان (gərmiçan)، دووشان یاتاغی، خانعالی یوردو، کؤچک، آنبار گؤلو، ندیرممد یئری (nədirməmməd yeri)، شؤوگه (şövgə)، دویداق اوتلایان (doydaq otlayan)، قارغا دولانماز، گیرده‌له کوت (girdələküt)، قاسیم دره‌سی، خونجا دره‌سی (xonca dərəsi)، لاتالار (latalar)، طالیب بولاغی، چینقیللی گونئی، شانی زمیسی، قوجاخان چمنی، ائل گؤلو، داغ دؤشو، داغ دالی، دئم کله‌یی، ائللر چوخورو، جاهانگیر اوجاغی، آغ تورپاقلی.
اوتلاقلار: صفرخان بوغولان، قانلی دره، سولو دره، داش خارمانی، میری اوچان، گؤیرچینلی، گولنیسه ایلان ووران، قالادره‌سی، به‌ی بولاغی، قیزیل گونئی، آللاه‌قولو دره‌سی، مزگوتان (məzgotan)، میه‌دره‌سی (miyə dərəsi)، ائل یولو، کئچید دره، ائکیزتای، تنگه دره‌سی، شه‌ره‌بیل (şərəbil)، خه‌تیم به‌ی، شیل یولو، آزداللی دره‌سی، کؤلگه‌لی قایا، بوژدی شامی، یئیجه دگیرمانی، آبداللی دگیرمانی، حسنخان قیشلاغی، بورروغان، کؤرپو، قاراداش، گئر/گیرجه‌نه‌لی، قوآخلی (quaxlı)، کنددره‌سی، گوورقالاسی، جوورلو (cüürlü)، قاراقوزئی88، صنم مازاری، زکی وورولان، قاراآغجالی، بؤیوک آلچالیق، فیضی تله‌قوران، په‌لک کانی، آغعلی باتان، دلیلکلی داش، فیرخونی، داداش حولی، نجفقولو حولی، کریم ائوینین دؤشو، آلیشداغی دره‌سی، خیردا آلچالیق، داشدار.
قونشو کندلر: قالاجیق، خوشگه‌ری، جومادی، حسنعالی کندی و کورد کندی
شناسنامه روستایی استان اردبیل
«بنا به روایتی تا قبل از احمد شاه این روستا آباد بوده حالا تا قبل از آن هم کسی از تاریخ پیدایش و شکل گیری آن چیزی بسیار ندارد و بنا به نقل از بزرگان محل این روستا چندین بار هم مورد هجوم چپاولگران وغارت گران شاهسون مشهور به آشکارلیق گردیده. بنا به روایتی شخصی به اسم رضا بیگ این روستا را بنا نهاده و به نظر بعضی افراد در کل مالک و صاحب تمامی املاک شش دانگ این روستا بوده و این روستا هم به اسم او مانده است».
غربی آذربایجانین تورک منشالی توپونیملری
ایروان قوبئرنیاسیندا اوچ کندین آدی «یئنگیجه»دیر. اونلاردان بیری ایروان قضاسیندا، ایندی «وئدی» (آرارات) رایونوندادیر. رایون مرکزیندن 67 کیلومئتر جنوب- غربده یئرله‌شیر. «ایروان ایالتی‌نین اجمال دفتری»نده و قافقازین 5 وئرستلیک خریطه‌سینده قید ائدیلمیشدیر.
کندده 1831-جی ایلده 37 نفر، 1873-جو ایلده 189 نفر، 1886-جی ایلده 199 نفر، 1897-جی ایلده 313 نفر، 1904-جو ایلده 470 نفر، 1914-جو ایلده 517 نفر آذربایجانلی یاشامیشدیر. آذربایجانلیلار 1918-جی ایلده ائرمنی‌لر طرفیندن سوی‌قیریمینا معروض قالاراق قوولموش، خارجدن کؤچورولن ائرمنی‌لر بو کندده یئرله‌شدیریلمیشدی. ایندیکی ائرمنیستاندا شورا حؤکومتی قورولاندان سونرا ساغ قالان آذربایجانلیلار اؤز کندلرینه دؤنه بیلمیشدیلر. 1922-جی ایلده بورادا 162 نفر آذربایجانلی، 187 نفر ائرمنی، 1926-جی ایلده 194 نفر آذربایجانلی، 160 نفر ائرمنی و کورد، 1931-جی ایلده 182 نفر آذربایجانلی، 195 نفر ائرمنی یاشامیشدیر. شوروی دؤولتی‌نین خصوصی قراری ایله آذربایجانلیلار 1948- 1949 –جو ایللرده زورلا تاریخی ائتنیک تورپاقلاریندان چیخاریلیب آذربایجانا کؤچورولموشدور و یالنیز ائرمنی‌لر قالمیشدیر.
توپونیم تزه معناسیندا ایشله‌نن یئنگی (ادبی دیلیمیزده ایشله‌نن یئنی سوزونون آرخائیک فورماسی) سؤزو ایله –جه (درجه بیلدیرن شکیلچی) شکیلچیسی‌نین بیرلشمه‌سیندن عمله گلمیشدیر. (... یئنگی تخمینا 19-جو عصرین اورتالارینا قدر اسکی فورماسینی ساخلامیش، گئت- گئده «ن» حرفی‌نین ترکیبینده اولان «ق» صامیتی‌نین ضعیفله‌ییب دوشمه‌سی ایله «یئنی» شکلینده ثابتلشمیشدیر). یئنگی سؤزونون اؤزونه گلدیکده بو یالنیز آذربایجان دیلینده دئییل، عینی زاماندا بوتون تورک دیللی خالقلارین یازیسیندا مشترک بیر اورفوقرافیایا مالیک اولموشدور. قورولوشجا دوزلتمه توپونیمدیر. ائرمنیستان پرئزیدئنتی‌نین 19/4/1991-جی ایل فرمانی ایله کندین آدی دگیشدیریلیب سیساوان قویولموشدور.
ایکینجیسی شرور/ -şərur دره‌له‌یز/ dərələyəz قضاسیندا، ایندی کئشیش‌کند (یئغئقنادزور) رایونوندا، رایونداکی «قنیشیق» کندیندن 3-4 کیلومئتر شیمال- شرقده، داشخاچ داغی‌نین یاخینلیغیندا یئرله‌شیردی. کند 13-جو عصردن خاطیرلانیر و کندین 8-9-جو عصرده مؤجود اولدوغو گؤستریلیر. «ایروان ایالتی‌نین اجمال دفتری»نده یئنیجه کیمی، قافقازین 5 وئرستلیک خریطه‌سینده یئنگیجه فورماسیندا قید ائدیلمیشدیر. بورادا 1897-جی ایلده 422 نفر یالنیز آذربایجانلی یاشامیشدیر. ائرمنی‌لر بورایا 1829-30-جو ایللرده «خوی» و «سالماس»، تورکیه‌نین «وان» و «آلاشکئرت» ولایتلریندن کؤچورولموشدور. ساکینلری (ائرمنی‌لر) 970-996-جی ایللرده رایونداکی «چیوه» و «آینازور» (آخاونادزور) کندلرینه کؤچوروله‌رک کند لغو ائدیلمیشدیر. ایندی خارابا کنددیر. شوروی ائرمنیستان دؤولتی‌نین 10/9/1964-جو ایل فرمانی ایله آدی دگیشدیریلیب «قاندزاق» قویولموشدور.
اوچونجوسو ایروان قضاسیندا، ایندی «زنگی‌باسار» (ماسیس) رایونوندا، رایون مرکزیندن 10 کیلومئتر شیمالدا یئرله‌شیر. «ایروان ایالتی‌نین اجمال دفتری»نده یئنیجه کیمی، قافقازین 5 وئرستلیک خریطه‌سینده یئنگیجه فورماسیندا قید ائدیلمیشدیر.
زنگی‌باسار رایونو تشکیل ائدیلنه‌دک قمرلی (آرتاشات) رایونونون ترکیبینده اولموشدور.
کندده 1897-جی ایلده 27 نفر، 1908-جی ایلده 75 نفر، 1914-جو ایلده 90 نفر، 1916-جی ایلده 46 نفر یالنیز آذربایجانلی یاشامیشدیر. 1918-جی ایلده آذربایجانلیلار ائرمنی سوی‌قیریمینا معروض قالاراق کنددن قوولموش، تورکیه‌دن کؤچورولن ائرمنی‌لر یئرله‌شدیریلمیشلر. یالنیز ایندیکی ائرمنیستاندا شورا حؤکومتی قورولاندان سونرا ساغ قالان آذربایجانلیلار اؤز یوردلارینا دؤنه بیلمیشدی. بورادا ائرمنی‌لرله یاناشی 1922-جی ایلده 22 نفر آذربایجانلی یاشامیشدی کی، اونلار دا 1924-25-جی ایللرده یئنیدن قوولموشدور. ایندی بورادا ائرمنی‌لر یاشاییر.
شوروی ائرمنیستان دؤولتی‌نین 1978-جی ایل فرمانی ایله آدی دگیشدیریلیب «نوراباتس/ norabats» قویولموشدور.
تورکیه‌ده 84 کندین آدی یئنیجه‌دیر. بوندان علاوه «یئنی» سؤزو ایله دوزلمیش 411 کند ده واردیر.
ارتشبود رزم‌آرا طرفیندن ایراندا 41 «یئنگیجه» آدلی کند قیده آلینمیشدیر.
کیرمانشاهان ـ سنندج، خوراسان و همدان شه‌هرلرینده ینگیجه کندی واردیر.
اویکونیمین ائتیمولوگیاسی
یئنی / یئنگی + جه (درجه بیلدیرن توپوفورمانت). آراشدیرمالار گؤستریر کی، یئنگیجه آدلی کندلرین اکثریتینین 6–7 یوز ایلدن چوخ کئچمیشی یوخدور. لاکین یئنی سؤزونون «یئنگی» فورماسیندا دئییلمه‌سی آذربایجان دیلینده هله صاغیر نون فونئمی‌نین اولدوغونو گؤستریر. بو مسئله‌نی حل ائتمک اوچون تاریخی فاکت‌لارین اولمادیغینی نظره آلاراق(البته حدودالعالم، نزهه‌القلوب، صفوه‌الصفا، تاریخ چهانگشای خاقان و… ینگجه آدینا راست گلینمیر) آذربایجان دیلی تاریخی قراماتیکا پروسئسی‌نین منطیقینه اساسلانمالی اولوروق. بو باخیمدان:
اولا: بوتون یئنگیجه آدلی کندلر آذربایجان اویکونیملری تاریخینده سونراکی، یئنی بیر دؤوره عایددیر (اویکونیمین معناسی بونو گؤستریر).
ایکینجیسی: بیر سیرا «تزه‌کند» آدلی کندلردن قاباق میدانا گلمیشدیر. داها دوغروسو، هله تزه سؤزونون یئنی سؤزو ایله پارالئل، بعضی حاللاردا ایسه اوندان داها ایشلک اولمازدان اول میدانا گلمیشدیر.
اوچونجوسو: همین منطیقه اساسا تزه‌کند آدلی کندلردن سونرا «تزه‌آباد» و دیگر «آباد» کومپونئنتی ایله ایفاده اولونان اویکونیملر یارانمیشدیر.
دوردونجوسو: «یئنی» سؤزونون «یئنگی» فورماسیندا یازیلماسی هئچ ده اونون یئنگی فورماسیندا تلفظ ائدیلمه‌سی دئمک دئییلدیر. اصلینده یئنگی سؤزو صاغیر نون حرفی‌نین اولدوغونو دئییل، تورک دیلی‌نین عرب قرافیکاسی ایله یازیلیش عنعنه‌سینین داوامیدیر.
