ساوارلار
ساوارلار Savarlar هونلارین بیر قولو اولان ساوارلاری تاریخچی‌لر مختلیف آدلارلا - ساوار، سووار، سابیر، ساویر و س. یاد ائتمیشلر. ساوارلار شیمال- غربی کاسپی ساحل‌لرینده هونلارلا بیرلیکده یاشایان، چوخ واخت بیر سیرا تایفا‌لاری اؤزونده بیرلشدیرن و قدیم مؤلف‌لره داها چوخ «هون» آدی ایله معلوم اولان تایفا‌لارداندیر. ساوارلار حاققیندا ایلک معلوماتین پتولئمئی طرفیندن وئریلدیگی ده معلوم‌دور. ساوارلارین منشایی‌نین معلوم اولمادیغینی، اونلارین بولقارلارین بیر حیصه‌سی اولدوغونو(و. و. بارتولد) قید ائتمیشلر. عمومیتله، حس اولونور کی، تاریخچی‌لر انسانین منشایی‌نین اؤن آسیا ایله باغلی اولدوغونو، ائتنیک جهتدن فرق‌لنن تایفا‌لارین شرقه، غربه، شیمالا و جنوبا اؤن آسیا‌دان یاییلدیغینی، قافقاز دیللی‌لرین ثابت بیر اراضیده یاشادیقلارینی، سئمیت‌لرین داها چوخ غربه حرکت ائدیب، یئنیدن اؤن آسیایا قاییتدیقلارینی، هیند آوروپالی‌لارین بورادا تجرید اولونوب مختلیف استقامتده حرکت ائتدیک‌دن سونرا یئنیدن اؤن آسیایا گلدیک‌لرینی، تورک‌لرین داها چوخ شرقه و معین درجه غربه (ائتروسک‌لار- تورساکا‌لار) حرکت ائدیب یئنیدن گئری قاییتدیقلارینی فهم ائتمیرلر. بو جهت نظره آلینارسا، بیر چوخ تایفا‌لارین منشایی معین‌لشه بیلر. بو جهتدن هونلارلا آلبانیایا قاییدان ساوارلارین میلاددان قاباق III مین ایللیکده زاقروس اراضی‌لرینده، شومئرلردن شیمالدا یاشایان سوبیر تایفاسی‌نین بؤلوم‌لریندن اولدوغو شوبهه دوغورمامالی‌دیر. بیز ساک‌لارین کاس‌لار اولدوغونا، ایتالیا اراضی‌سینده‌کی تورساکا‌لارین آلبانیا‌داکی تورلار و ساک‌لارلا بیر کؤک‌دن اولدوغونا شوبهه ائتمه‌دیگیمیز کیمی، هونلارلا بیرلیکده میلادین ایلک عصرلریندن آلبانیادا گؤرونن ساوارلارین دا 3 مین ایل اول شومئرلرین قونشولوغونداکی سوبارلارلا عینی کؤک‌دن اولدوغونا شوبهه ائتمیریک. «سارمات» تایفا آدی‌نین «ساوار» سؤزو ایله باغلی اولدوغو دا گومان اولونور. بو جهت ساورومات‌لارین دا تورک دیللی اولدوغونا دلالت ائدیر. ساوارلار میلادین اول‌لرینده ساورومات- سارمات تایفا‌لاری ترکیبینده اولموشدور. ساوارلارین آلبانیایا بیر نئچه دالغاسی معلوم‌دور. ان قدیم توپونیم‌لری آلبانیانین شیمال- شرقینده اولموش شاباران یاشاییش منطقه‌سی‌نین آدی حساب اولونور. - آن جمع شکیلچی‌سی (داها دوغروسو منسوبلوق توپو فورمانتی، ع. م. آغداشلی)، س- ش کئچیدی ایله شابار سؤزو «ساوار»دیر. غ. غیبوللایئف س. ب. آشوربه‌ی‌لی‌نین شاباران توپونیمینی شاپور آدی ایله باغلاماسینی منطق‌سیز سایماقدا حاقلی‌دیر. 540- جی ایللرده ساوارلار کوتلوی شکیلده آلبانیا اراضی‌لرینه داخیل اولموشلار.XIII عصردن حاققیندا معلومات وئریلن بیله‌سووار (پیلئسووار)، XIX عصرده قوبا اراضی‌سینده خارابالیقلاری قالمیش قالئیسووار و سووارلی کند آدلاری ساوار تایفا آدی ایله باغلی‌دیر.
تانری داغی‌نین شرقینده مسکونلاشمیش ساوارلار (سابارلار) ائرکن اورتا عصرلرده غربه حرکت ائدیرلر. میلادین I عصرینده آرتیق ساوارلارین و کنگرلرین آدلارینا ایسترابونون و بؤیوک پلینی‌نین اثرلرینده ده راست گلیریک. ائرکن اورتا عصرلرده اونلار قافقازا هجوم ائتمیش، بیر حیصه‌سی داغیستاندا، بیر حیصه‌سی ایندیکی آغ ایستافا و شامخور اراضی‌لرینده مسکونلاشمیشدیر. آذربایجانین شیمالیندا یئرلشمیش گوج‌لو خزر دؤولتی اهالی‌سی‌نین اکثریتینی ساوارلار تشکیل ائدیردی.
