خزرلر
خزرلر Xəzərlər بو تایفا هئچ بیر شوبهه دوغورمایان خالص تورک تایفالارینداندیر. داها چوخ شیمالی خزر اطرافی ساحل‌لرده یئرلشمیشلر. ل. ن. قومیلیوف خزرلرین هارا‌دان میدانا چیخدیغی‌نین و اجدادلاری‌نین معلوم اولمادیغینی بیلدیرسه ده، اثری‌نین باشقا بیر صحیفه‌سینده سارمات‌لاری اونلارین اجدادلاری ساییر. سارمات‌لار بیر طرفدن ده ایران دیللی حساب اولونور. ایران دیللی تایفا تورک دیللی تایفانین نئجه اجدادی اولا بیلردی؟ خزرلرین کاس‌لارلا باغلی اولدوغونو هله واختیله ا. دمیرچی‌زاده سؤیلمیش، «خاز»، «کاس» سؤزلری‌نین بیر کؤکدن اولدوغونو یازمیشدیر. عموماً بو فکر شوبهه دوغورمور و کاسسیت‌لرین، کاسپی‌لرین، خزرلرین بیر کؤکدن اولدوغونو، اونلارین ان آزی تونج دؤورونده پارچالانیب آیریلدیغینی گؤستریر. بئله‌لیکله، خزرلر بیر طرفدن ده ساک‌لارلا عینی کؤکلودور. بونلارین هامی‌سی قدیمده ایلک مسکن‌لری اؤن آسیا‌دان آیریلمیش، مین ایللیک‌لر کئچدیک‌دن سونرا یوردلارینا قاییتمیش تایفا‌لاردیر.
خزرلرین آلبانیایا سونراکی ایلک گلیشی 193-213- جو ایللره عایید ائدیلیر. خورئن‌لی مویسئی گؤستریر کی، اونلار چولا کئچیدیندن ائنه‌رک کورو کئچیب بو اراضییه یاییلدیلار.VII عصرده خزرلر کورون هر ایکی ساحلینده‌کی اهالینی اؤزلرینه تابع ائتمیش، قبه‌له ولایتی عرب‌لر گلنه قدر خزر دؤولتی‌نین ترکیبینده اولموشدور. بو دؤورده «قبل» دئییلدیکده خزر یادا دوشموشدور. بلاذری ائله بئله ده یازیر: «قبه‌له، یعنی خزر». سونرا‌لار X عصره قدر اونلار دفعه‌لرله آلبانیا اراضی‌سینه داخیل اولموشلار و تاریخ‌دن معلوم‌دور کی، ساسانی‌لر و عرب‌لر اونلاری بؤلوک-بؤلوک آذربایجان-آلبانیا اراضی‌سینده یئرلشدیرمیشلر. لئریکده خزریایلاق، اوردوباددا خزریورد، قاراباغ و فضولی اراضی‌لرینده خزرداغ توپونیم‌لری خزر ائتنونیمی ایله باغلی‌دیر. خزرلر آباز، بیزال، کابار، کولاس، ایتیل، قاراچور، تارنا و س. کیمی بیر نئچه بؤلوک‌دن عبارت اولموشلار. غ. غیبوللایئف بونلارین هامی‌سی‌نین آذربایجاندا ایز قویدوغونو معین ائتمیشدیر: کبیرلی، آباس‌لی، قاراچورلو، بوزالقان‌لی، خولاش‌لی، تارناهوت و س. یئر آدلاری اونلارین آدی ایله باغلی‌دیر.
V-VIII عصرلرده چیندن ایرانا قدر بؤیوک بیر اراضیده نهنگ و گوج‌لو تورک خاقان‌لیغی مؤوجود اولموشدور. خاقانلیغین ترکیبینده تورکئش، تئلئ، دولو، توبو، شاتو، چئلکان، کوزئن و س. تورک تایفا‌لاری بیرلشمیشدی. بو ائتنونیم‌لرین هامی‌سی‌نین آذربایجان توپونیم‌لرینده اؤز ایزلرینی ساخلادیغی معین ائدیلمیشدیر: آغسو، شامخور، [[ساعاتلی رایونلاریندا دل‌لر کندی، بالاکن رایونوندا تولو، خانلاردا تول‌لار، شاهبوزدا تیرکئش، وارتاشئنده تئرکئش، شامخوردا توباکند، قاسیم اسماعیلوفدا شادی‌لی، دوچیده چالقان، آغ دامدا قوزان‌لی و س.
غ. غیبوللایئف آلبانیا اراضی‌سینده شاروان، آران، خورس، ماجار قدیم تورک تایفا‌لاری حاققیندا دا معلومات وئرمیش، اونلارین ایزلرینی توپونیم‌لرده معینلشدیرمیشدیر.
