آغقالا
آغقالا Ağqala (آق قلعه)
اردبیل - مرکزی بخش - شرقی ارشه دهیستانی - دهیستانین مرکزی: تاغدیزه
توپونیمیک خصوصیتلر
| سیستئم | تیپ | نؤع | ایضاحات | اهالینین دیلی |
|---|---|---|---|---|
| ماکروسیستئم | اویکونیم | کند | ساده (قورولوشجا مرکب، بیرینجی نؤع تعیینی سؤز بیرلشمه‌سی)، ائللیپتیک، جوغرافی نومئنسیز | آذربایجان دیلی |
دئموقرافیا
- تصرفات: اکینچیلیک و مالدارلیق و خالچاچیلیق (واختیله 15 خالچا دزگاهی اولوب، کله‌قوچ چئشنیسینده مهارت قازانمیشدیلار).
- محصوللار: بوغدا، آرپا، تره‌وز، یونجا.
- بیتکی اؤرتویو: یئملیک اوتلاردان علاوه چیله‌داغی، شیرین‌بیان، بویماده‌رن، گول‌ختمی، اوزرلیک، ککلیک‌اوتو
- چؤل حیوانلاری: جاناوار، تولکو، چاققال، دووشان، تیسباغا، ایلان
- داغلار: قارا تپه، شوش داغ، قاراداش داغی
- چایلار: قورو چای
- ماغارالار: کؤهوللر
- قونشو کندلر: اکمه‌لی، چاووشان و ائیمیر
- بو کند اردبیلین 43 کیلومئترلیک شیمال غربینده یئرله‌شیر. رزم‌آرایا117 اساسا 1330-جو ایله کیمی بورادا 98 نفر یاشاییرمیش.
- آق‌قالا کند آدلاری آذربایجان اراضی‌سینده گئنیش یاییلمیش اویکونیملردندیر. بورادا اکثر حاللاردا آغ سؤزو رنگ معناسیندا دئییل، کیچیک معناسینی ایفاده ائدیر. ائللیپتیک جوغرافی نومئنسیزدیر. مکمل فورماسی «آغقالا کندی»دیر.
-قزوینین آوج شهریستانیندا بیر کندین آدی «آقجا قالا»دیر118. -زنگانین قاراپشلی دهیستانیندا بیر کندین آدی آقجاقالادیر119. -اورمیانین برگشلی دهیستانیندا دا بیر کندین آدی آقجاقالادیر120. -ماراغانین تیکاب و اردبیلین نمین شهریستانلاریندا بیر کندین آدی آغ قالادیر121. -سبزه‌وار، ساوا، ماراغادا «آق قلعه» (آغقالا) آدلی کندلر واردیر.
- شناسنامه روستایی اردبیلده تاسف دوغوران ائتیمولوژی یوزوما راست گلیریک:
«گویا در قدیم در وسط این آبادی در زمانهای گذشته یک باب قلعه بزرگ موجود بوده که گنجایش آن صد نفر شتر جا می گرفته است و اکثر خاک های موجود در این قریه به رنگ سفید مشاهده می شود که نام این قریه مشتق آن است»!.
- قیرغیزیستانین ماناس آبیده‌سینده «آک-کالا» شه‌هرینین آدی چکیلیر: قازاق قمبر اولو حیدرخانین سالدیردیغی شه‌هر ((122Kazak Kambar uulu Aydarkansaldırqan şaar.
- گورجوستاندا تورک منشالی توپونیملرین ایضاحلی لوغتی:
آغجا تیفلیس ایالتی‌نین سومخئت ناحیه‌سینده کند آدی. آغجاقالا تیفلیس قوبئرنیاسینین بورچالی قضاسیندا (ایندیکی مارنئولی رایونوندا) دئبئدا چایی‌نین ساغ ساحلینده خارابا قالا آدی. 18-جی عصرده قالانین آدی ایله تیفلیس ایالتی‌نین بیر ناحیه‌سی ده آغجاقالا آدلانیردی. واخوشتینین یازدیغینا گؤره سولطان یوغب طرفیندن تیکیلمیشدیر. بیرینجی شاه عابباس اونو گورجو حؤکمداری گئورگی‌دن آلمیش و بورچالیلاری یئرلشدیرمیشدیر. همین مؤلفه گؤره کئچمیشده «بئردوج» آدلانمیشدیر. گورجو منبعلرینده‌کی «بئردوجی» چای آدی دا بو قالانین آدی ایله باغلیدیر. 19-جو عصرده جنوبی قافقازدا مؤوجود اولموش 9 آغجاقالادان بیریدیر. دیگر آغجاقالا قازاخ قضاسیندا ایدی. 19-جو عصرده «نوخا» و «جاواد» قضالاریندا آغجاقالا آدلی 5 قالا واردی. «کتاب دده قورقود» حماسه‌سینده آدی چکیلن آغجاقالا ایله علاقه‌سی یوخدور. چونکی همین آغجاقالا «سورمه‌لی» ماحالینین «دیقور» قضاسیندا یئرله‌شیردی. دیقور قضاسینین آرپا چای بویو چوخور بؤلگه‌سی آران (قیشلاق معناسیندا) آدلانیر. دیقور قضاسینا هم ده «قاراباغ» دئییلمیشدیر. آغجاقالا دا محض تورکیه‌ده‌کی قاراباغدادیر. قاراغ عثمانلی دؤولتینین دؤورونده آغجاقالا سانجاقلیغینین شه‌هری ایدی. بو حماسه‌ده «آغجاقالا-سورمه‌لی» ایفاده‌سی ده گؤسته‌ریر123.
- ائرمنیستاندا آذربایجان منشالی توپونیملری ایضاحلی لوغتی:
ایروان قوبئرنیاسینین ائچمیادزین قضاسیندا (سونرا تالین رایونوندا) کند آدی. 1590-جی ایلدن معلومدور. 1728-جی ایله عاید منبعده کندین هم ده «اوروش» آدلاندیغی قید اولونور. 1828-1832-جی ایللرده کندده خارجدن گلن ائرمنیلر ده مسکونلاشمیشلار. 1918-جی ایلده کندین آذربایجانلی اهالیسی قوولموشدور. 1946-جی ایلده کند ائرمنیجه بازمابئرد، 1978-جی ایلده تخاسکاشئن آدلاندیریلمیشدیر. یاخینداکی آغجاقالا خارابالیغینین آدینداندیر. خارابالیق ایسه قدیم یئروانداشات شه‌هرینین قالیقلاریدیر. 17-جی عصر ائرمنی مؤلفی یازیر کی، قدیم یئروانداشات ایندیکی آغجاقالادیر. آغجاقالا «آغیمتیل رنگلی داشدان تیکیلمیش قالا» معناسیندادیر.
بوندان باشقا ایندیکی ائرمنیستاندا واختیله 6 کندین و بیر قیشلاغین آدی آغجاقالا اولوب.
